Postanowiłem zebrać w jednym miejscu informacje na temat płynów hamulcowych oraz wyjaśnić niektóre terminy w tej kwestii.
Pod koniec postu znajdziecie tabele porównawcze oraz dane techniczne wybranych płynów hamulcowych.
Mam nadzieję, że wszystkie te informacje pomogą Wam w wyborze odpowiedniego płynu.
Definicja
Płyn hamulcowy – czynnik przenoszący ciśnienie hydrauliczne w układach hamulcowych.
Rodzaje
Wszystkie typy płynów hamulcowych mogą być klasyfikowane ze względu na ich „wodną kompatybilność” czyli mieszalność z wodą jako:
I - higroskopijne – absorbujące wilgoć w różnym stopniu, powstałe na bazie:
- olej rycynowy/alkohol
- tlenek etylenu i etery glikoli i poliglikoli - DOT 3
- estry boranu/ester glikolu - DOT 4 (np. Avid, Hayes, Formula)
- estry boranu i estry silikonu - DOT 4+, DOT 5.1
II - niehigroskopijne – nie absorbują wilgoci i nie są mieszalne z wodą:
- olej mineralny (np. Shimano, Magura)
- zawierające silikon - DOT 5
Wszystkie płyny higroskopijne są mieszalne z wodą i wzajemnie kompatybilne.
Nie można mieszać płynów z grupy I i II, oraz płynów z grupy II a szczególnie w przypadku płynów wyprodukowanych na bazie oleju mineralnego.
Temperatura wrzenia
Podstawową i najważniejszą cechą płynu hamulcowego jest temperatura wrzenia. Im wyższa tym lepiej. Obecnie stosowane płyny DOT mają zazwyczaj temperatury wrzenia powyżej 230 °C. W przypadku olejów mineralnych temperatura wrzenia waha się w przedziale 250 - 380 °C.
Jak pamiętamy z lekcji chemii, kiedy płyn wrze tworzą się w nim bąbelki powietrza. W hamulcowych układach hydraulicznych płyn naciska na tłoczki w zaciskach, które z kolei dociskają klocki hamulcowe do tarcz. Płyn co prawda nie ma bezpośredniego kontaktu z gorącymi klockami i tarczami, które przy gwałtownym hamowaniu bez problemu osiągają ponad 400 °C, niemniej nagrzewa się jak wszystko wokół nich. W normalnych warunkach jest on mało ściśliwy, jednak kiedy pod wpływem rosnącej temperatury zacznie wrzeć, powstają pęcherzyki powietrza, które jako elementy ściśliwe nie przenoszą ciśnienia i możemy obserwować wówczas chwilowy brak siły hamulcowej: czujemy jak klamka hamulca robi się "miękka", ponieważ najpierw jest kompresowane powietrze, a dopiero potem płyn hamulcowy. Mamy wówczas do czynienia z tzw. poduszką gazową (korek parowy).
Płyn hamulcowy jest higroskopijny. Oznacza to, że łatwo absorbuje wodę. Niestety płyn musi mieć znaczną zdolność wchłaniania wody, gdyż inaczej nawet najmniejsza jej ilość, która dostanie się do układu hamulcowego (np. wskutek skroplenia w zbiorniczku wyrównawczym) mogłaby powodować powstawanie korków parowych już przy 100 °C.
Początkowo płyn hamulcowy jest "suchy", czyli nie zawiera wody. Wtedy jego temperatura wrzenia jest najwyższa (tzw. "sucha" temperatura wrzenia, ang. Dry Boiling Point - DBP). Z upływem czasu płyn absorbuje wilgoć z powietrza, co obniża temperaturę wrzenia, aż do momentu kiedy nie jest w stanie pochłonąć więcej wody. Wtedy jego temperatura wrzenia jest najniższa - "mokra" temperatura wrzenia, ang. Wet Boiling Point - WBP. Już objętościowa zawartość wody w ilości 1 % obniża temperaturę wrzenia o 50 °C. Dlatego też, tak ważna jest okresowa, (np. co 2 lata) wymiana płynu hamulcowego.
Te dwa parametry temperaturowe (DBP i WBP) są bardzo istotne przy ocenie płynu hamulcowego.
Lepkość
W instalacji hydraulicznej ważne są także opory przepływu płynu, gdyż decydują one o szybkości zadziałania hamulca. Lepkość płynu decydująca o wspomnianych wyżej oporach nie może być ani za duża (powoduje zwiększone opory przepływu), ani za mała (powoduje rozszczelnienie układu).
Zmiana lepkości płynu hamulcowego pod wpływem różnic temperatury powinna być jak najmniejsza, aby hamulce mogły niezawodnie działać w szerokim zakresie temperatur (od -40 °C do +100 °C).
Ściśliwość
Ściśliwość płynu hamulcowego powinna być mała i możliwie niezależna od temperatury.
Ochrona przed korozją
Z większą zawartością wody związana jest korozja elementów wewnętrznych układu hamulcowego. Woda jako silnie agresywna substancja powoduje rdzewienie elementów układu hamulcowego. Według normy FMVSS 116 płyny hamulcowe nie powinny oddziaływać korozyjnie na metale zastosowane w układach hamulcowych. Dlatego też jednym z elementów płynu są dodatki antykorozyjne.
Właściwości smarne
Smarowanie wszystkich elementów układu hamulcowego jest dodatkową funkcją płynu hamulcowego. W tradycyjnych układach hamulcowych występują małe prędkości trących powierzchni współpracujących i duże ciśnienia, stąd wymagania dobrych właściwości smarowych i przeciwzużyciowych dla płynów.
Tabele porównawcze
Dane techniczne wybranych płynów hamulcowych
Motul RBF 660 Factory Line
ZASTOSOWANIE
Wszystkie rodzaje hamulców hydraulicznych wymagających niesilikonowych płynów syntetycznych.
Specjalnie zaprojektowany by wytrzymać wysokie temperatury w trakcie wyścigów. Przewyższa standardy DOT 5.1 i DOT 3, z wyjątkiem lepkości w temperaturze -40°C.
WŁASNOŚCI
STANDARDY: FMVSS 116 DOT 4 - SAE J 1703
Bardzo wysoki punkt wrzenia (312°C), przewyższający wskaźniki tradycyjnych płynów klasy DOT 5.1 non silicon base / DOT 5 silicone base oraz DOT 4, co pozwala na skuteczne hamowanie nawet w ekstremalnych warunkach. Skuteczny w czasie deszczu: Bardzo wysoki punkt wrzenia na mokro (216°C), przewyższający wskaźniki tradycyjnych płynów klasy DOT 5.1 non silicon base / DOT 5 silicone base oraz DOT 4, co umożliwia skuteczną pracę układu hamulcowego w czasie deszczu. Płyny DOT 3, DOT 4 oraz DOT 5.1 mają zdolność do wchłaniania wilgoci z powietrza co obniża punkt wrzenia i zwiększa ryzyko
wystąpienia zjawiska "korka powietrznego". Punkt wrzenia na mokro jest mierzony przez rozcieńczenie produktu 3,5% wody.
ZALECENIA
Należy uniknąć mieszania z poliglikolowymi płynami hamulcowymi o niższych właściwościach. Nie należy mieszać w z produktami na bazie silikonu (DOT 5) lub produktami mineralnymi (LHM). Przechowywać w oryginalnych opakowaniach, szczelnie zamkniętych w celu uniknięcia wchłaniania wilgoci. Produkt agresywny chemicznie w przypadku kontaktu ze skórą dłoni, farbami lub lakierami. W przypadku kontaktu ze skórą należy spłukać obficie wodą.
Castrol SRF RACING BRAKE FLUID
Sunoco LHM Plus Mineral Oil
Sunoco CHF Plus Mineral Oil
